فنّاوری در زبان امروز (جستاری در تأثیر تکنولوژی بر شعر احمد عزیزی)

فن آوری نانو طی سال های اخیر، ابعاد مختلف زندگی انسان را متاثر نموده است. در سالهای اخیر، طراحان مد که در زمینۀ طراحی لباسهای فوق مدرن و هوشمند فعالیت دارند،سعی دارند که تا حد امکان باعث رفع مشکلاتی نظیر حمل وسایل ضروری و کاربردی در فضاهای گذری گردند و از احساس نگرانی و اضطراب صاحبان آنان جلوگیری نمایند. متناسب با این تحولات مفهوم, معنا, شاکله, ساختار و متن سیاست از بنیاد با دگرگونی های اساسی همراه بوده است. «در مباحث قدیم هنگامی که از قدرت صحبت میشود، شنونده بیدرنگ ساختار سیاسی یا حکومت یا طبقه حاکم در مقابل برده و شبیه به این موارد را به ذهن میآورد؛ اما این به هیچوجه تنها شکل قدرت نیست؛  یوتیوب قدرت در تمام روابط انسانی وجود دارد. سموم قوی که پیش از این تنها به مقدار اندکی موجود بود و تنها به کمک جداسازی از مقادیر عظیم مواد بیوتکنولوژی قابل دستیابی بود، اکنون در اثر پیشرفت­های اطلاعاتی ژنتیکی در مقادیر عظیم صنعتی تولید می­شود (ریفکین،1382: 174). مهندسی ژنتیک می­تواند بهمنظور از میان برداشتن گونهها یا نژادهای خاصی از گیاهان کشاورزی و حیوانات اهلی ـ در صورتی که هدف، فلج کردن اقتصاد یک کشور باشد ـ بهکار رود (همان، 175). حال این نکته را در نظر آورید که سلاح­های ژنتیکی ارزانتر و قابل دسترستر از سلاحهای هستهایاند و بر همین اساس بود که وزارت دفاع امریکا در زمان ریگان، با این بیان که شوروی در حال تهیه تهاجم میکروبی است به سمت پر کردن شکاف ژنی حرکت کرد تا دفاع میکروبی مناسبی را تدارک ببینید. </p>
<p> این اطلاعاتی شدن سوداگرانه و شرکتی شدن جامعه بر بنیادهای ماشینی به سمت توجیهسازی اطلاعاتی جامعه در حرکت است و بهنحو گسترده و پیچیده در حال انجام است. شکلگیری دولت الکترونیک زیرساختهای زیادی میطلبد که خود را در جامعه اطلاعاتی بروز می­دهد. قدرت، زندگی است: به این معنا مانند مدرنیستها نباشید که فکر کنید اگر قدرت دولت را داشته باشید هر چه بخواهید میتوانید انجام دهید. دفاع و حفظ بقای دولت ـ ملتها بهعنوان غالبترین بازیگران عرصه­ بینالمللی، مؤلفه اساسی در امر سیاسی محسوب می­شود. این مفهوم از دیدگاه­های مختلف متفاوت است، به طوری که اقتصاددانان بر رشد پایدار و مستمر اقتصادی و مصرف مواد غذایی و کالاها تأکید دارند؛ اکولوژیست­ها در پایداری و استمرار بقای بیوسفر، همچنین تنوع ژنتیکی گونه­های گیاهی و جانوری نظر دارند؛ جامعه شناسان، تأثیر فرهنگ و سنت­ها در تقاضا برای مصرف و استمرار و پایداری سنن و رسوم را مورد توجه قرار می­دهند در حالی که هر یک از این گروه­ها بر­ یکی از ابعاد توسعه تأکید دارند، توسعة پایدار کلیه ابعاد و جوانب فنی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی را به صورت همه جانبه مورد توجه قرار می­دهد. مردم حاکم می­شوند و فیلسوفان و اندیشمندان ساکت، تا خود فردانیتها بر بستری از آگاهی و شعور جدید خلق شده و اخلاق جهانی متکثر در فضای مملو از مفاهیمی برای حاکم کردن ناخودآگاهی که دارای منطق خودجوش است وارد عمل شود.</p>
<p> این فناوری دارای آثار گسترده ای بر اقتصاد، تولید و محیط زیست است. با توجه به توانمندی های فراوان فناوری نانو در حذف و کنترل آلودگی های محیطی و تصفیه و جلوگیری از انتشار آن ها می توان آن را به عنوان یک تکنولوژی سبز و ابزاری موثر برای دست یابی به توسعه پایدار در نظر گرفت. واینر در این مورد می­گوید: روند دریافت اطلاعات و استفاده از اطلاعات در واقع روند تطبیق یافتن ما با امکانات محیط خارجی و تطبیق حیات ما بهنحوی مؤثر در چارچوب محیط زیست است (همان،309). تاثیرات فناوری نانو بر محیط زیست می تواند دارای ابعاد مختلفی باشد. اما براساس نظریه کالدور در جنگهای جدید شاهد بازگشت اخلاق و عقلانیتر شدن محیط نبرد میباشیم. مدل قدیم سیاستگذاری در قالب مباحث مدیریت دولتی و سامانههای نوع آرمانی بوروکراتیک تعریف میشد. مباحث فلسفه علم در بهترین حالت توسط کارل پوپر پیش میرفت که اصل ابطالپذیری­اش را بهراحتی در برابر اثباتگرایی قرار می­داد (پوپر،1384: 347) و افتخار می­کرد که حلقه وین را کشته است (خرمشاهی،1382: 103). او درحالی که با سوار شدن بر میراث فرانسیس بیکن پیش می­رفت، حتی جرأت نگاه کردن به تلویزیون را هم نداشت، چرا که وسایل ارتباطی جدید، دنیای فلسفی امنیت­وار او را آشفته می­کردند.</p>
<p> در ابتدا جنبه های کاملا علمی موضوع مورد بررسی قرار می گیرد و با جستاری در مبانی و مفاهیم پایدار معماری و گفتار بزرگان معماری جهان, درگیری موضوع با معماری روشن می شود و در آخر نیز با ارایه نمونه ای از دستاوردهای این تکنولوژی, به معرفی ویژگی ها و شهر تکنولوژِی هایی که در پیش روی معماران است, می پردازد. تکنولوژیهای جدید دنیای پست مدرن را ایجاد کردهاند که در آنها بسیاری از شاخصهای دنیای مکانیک کوانتوم به هم ریخته است. شبیه سازی ماشینها به انسان و برتری آنها در اغلب موارد نگرانیها را دامن میزند. با روی­آوردن به تکنولوژی اطلاعات، تحلیلهای سیستمی ماهیتی سیبرنتیک بهخود گرفت. اعتماد فزاینده به کامپیوترها، تفسیر نهادینه کردن اصول سیبرنتیک بهعنوان الگوی مرکزی سازماندهی آینده را شکل داده است. بیکن کتابخانه خویش را نه علوم تلنبار شده­ دُگمِ قرون وسطایی، که اجساد عریان قابل مشاهدهای قرار می­داد که میبایست به روش استقرایی و تجربی معرفتی را شکل دهد که بیطرف، علمی و غیرشخصی است و دست هیچ پادشاه و دزد و کشیشی به آن نمی­رسد (رک: هورکهایمر و آدورنو،1383: 29ـ31 ). در واقع الگوی حاکم بر ذهنیت بیکن ایجاد کردن قدرتمندی انسان بر تجربهای بود که میبایست با شناخت قوانین طبیعت و حتی رفتار آدمی همه چیز را تحت کنترل و سیطره خود درآورد.</p>